Adli Sicil Kaydı (Sabıka Kaydı) Nedir ve Nasıl Silinir?

Adli Sicil Kaydı (Sabıka Kaydı) Nedir?

Adli Sicil Kaydı (genel olarak “Sabıka Kaydı” olarak bilinir), bireylerin kesinleşmiş cezalar ve güvenlik tedbirleri ile ilgili mahkumiyetlerine ilişkin bilgilerin kaydedildiği ve saklandığı özel bir sistemdir. Bu sistemde, Türk veya yabancı mahkemeler tarafından verilen ve Türk yasalarına göre tanınan mahkumiyetleri olan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işleyen yabancı vatandaşlar hakkında bilgiler saklanır. Bu kayıtları tutmaktan Adalet Bakanlığı bünyesindeki Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü sorumludur.

İşverenler özellikle yeni eleman alırken sabıka kaydı talep ettiklerinden, kişinin sisteme kayıtlı olmaması iş hayatı için ayrı bir öneme sahiptir. Son günlerde müvekkillerimizden aldığımız soru ve talepler üzerine bu yazı dizisini hazırlama gereği duyduk. Bireylerin bireysel olarak başvuruda bulunup sabıka kaydı ile ilgili işlemleri yürütmeleri mümkündür.

Adli Sicil Kaydı Nereden Alınır?

Adli sicil ve arşiv kayıtlarının tutulması, silinmesi ve diğer işlemleri yapmaya yetkili kurum Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’dür. 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 9. maddesinde arşivleme şartlarını taşıyan kayıtların adli sicilden silineceği ve Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından re’sen arşivleneceği hükme bağlanmıştır. Yine 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun geçici 2. maddesinde 11 Nisan 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6290 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında arşiv kayıtlarının silinmesine ilişkin tüm yetkiler Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir. Bu değişiklikten önce arşiv kayıtlarını silme yetkisi, 5352 sayılı Kanunun geçici 2/2 maddesi uyarınca münhasıran mahkemeye aitti.

Ayrıca vatandaşların sabıka kaydı bilgilerini nereden alabilecekleri sorusuna cevap olarak şu bilgiler verilebilir: Vatandaşlar, sabıka kayıtlarını Başsavcılıklar, Kaymakamlıklar bünyesindeki Adli Sicil Bürolarından ve E-Devlet portalı üzerinden alabileceklerdir.

www.turkiye.gov.tr ​​web sitesinde yer alan E-Devlet portalından alınan sabıka kayıt belgelerinde güvenlik amaçlı barkod numaraları bulunmaktadır. E-Devlet portalı kullanıcıları bu belgeyi yazdırıp ilgili kurumlarla paylaşabileceklerdir. Belgenin paylaşıldığı kurum yetkilileri, belge sahibinin T.C. kimlik numarasını ve belge üzerindeki bu barkod numarasını girerek sabıka kaydı belgesinin aslını görüntüleyebilecek ve doğrulayabileceklerdir.

Yakın zamana kadar sadece adli ve idari birimlerden alınabilen adli sicil kayıtlarına, dijitalleşme adımları kapsamında artık E-Devlet üzerinden kolaylıkla ulaşılabiliyor.

Adli Sicile (Sabıka Kaydına) Kaydedilen Bilgiler Nelerdir?

Adli sicile kaydedilecek olan bilgilerin hangileri olduğu 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 4. maddesinde açık bir şekilde gösterilmiştir. Söz konusu maddeye göre:

a) Hapis cezaları ile ilgili olarak;

1. Hapis cezasına mahkûmiyet kararı,

2. Koşullu salıverilme kararı,

3. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar,

4. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar,

5. Hapis cezasının infazının tamamlandığı hususu,

b) Hapis cezasının ertelenmesi halinde;

1. Denetim süresi,

2. Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,

3. Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar,

c) Adlî para cezası ile ilgili olarak;

1. Adlî para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü,

2. Adlî para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,

3. Adlî para cezasının tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu,

4. Adlî para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,

d) Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkûmiyet halinde;

1. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak, adlî para cezasına mahkûmiyet veya güvenlik tedbiri uygulanması hükmü,

2. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolayısıyla hapis cezasının infazına ilişkin karar,

3. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar,

e) Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili olarak;

1. Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar,

2. Mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar,

f) Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar,

g) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar,

h) Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar,

i) Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı,

j) Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar,

k) Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlar,

Adli sicil kaydında tutulacaktır. Ayrıca kanun yararına bozma yahut yargılanmanın yenilenmesi sonucunda kişi hakkındaki kesinleşen mahkûmiyet kararının değişmesi halinde bu türden hüküm ve kararlar da adli sicil kaydında tutulacaktır.

Adli Sicil Kaydında (Sabıka Kaydında) Tutulmayan Bilgiler Nelerdir?

Ceza Sicili Kanunu’nun 5. maddesi, hangi tür bilgilerin ceza siciline kaydedilmeyeceğini (ceza siciline işlenemeyeceğini) açıkça belirtmektedir. Bu maddeye göre, Türk mahkemeleri tarafından verilse bile:

a) Disiplin suçları ve salt askeri suçlarla ilgili mahkûmiyet kararları,

b) Disiplin veya tedbir amaçlı hapis cezalarına ilişkin kararlar,

c) İdari para cezalarına ilişkin kararlar,

Adli sicil kaydında tutulmayacaktır.

Kamu Davalarının Açılmasının Ertelenmesi ve Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesine ilişkin kararlar, doğrudan ceza siciline kaydedilmese bile, yalnızca Başsavcılık, mahkemeler ve hakimler tarafından talep edilmesi halinde verilecek özel bir tutanağa kaydedilir.

Adli Sicil Kaydında C, Y ve T Ne Anlama Gelmektedir?

Adli sicile kaydedilecek olan bilgiler, 5352 Sayılı Adli Sicil Kanununun 4. maddesinde düzenlenmektedir. Adli sicil kaydında, kural olarak, yerine getirilmemiş  mahkûmiyetlere ait kayıtlar bulunur. Uygulamada arşiv kaydı da denilen adli sicil arşiv kaydında ise, yerine getirilmiş ancak arşivden silinme koşulları henüz oluşmamış kayıtlar bulunur. Ceza mahkûmiyetine ilişkin Ceza Fişi (C), mahkumiyette sonradan değişiklik meydana getiren kararlara ilişkin Tali Karar Fişi (T), cezanın infaz edilmesine ilişkin Yerine Getirme Fişlerinin (Y) adli sicil veri tabanına işlenmesiyle adli sicil kayıtları oluşmaktadır. Adli sicil kayıtlarını oluşturan bu fişlere bir bütün olarak bildirim fişleri denilmektedir. Adli sicil kayıtlarında yer alan ve alfabenin C, Y ve T harfleriyle ifade edilen kavramların tanımı aşağıda daha açık bir şekilde şu şekilde verilebilir;

1-Adli Sicil Kaydında C Harfinin Anlamı: Ceza fişi kısaltması olarak ‘’C’’ harfi kullanılmaktadır. Kişilere verilen ceza mahkumiyetlerinin özetini ifade eder. Kişilerin birden fazla mahkumiyeti varsa bunlar alt alta ‘’1C, 2C, 3C’’ şeklinde sıralanır. Ceza makbuzunun sonundaki tarih, söz konusu kararların kesinleşme tarihlerini gösterir.

2- Adli Sicil Kaydında T Harfinin Anlamı: ‘’T’’ harfi, ikincil karar makbuzu için kısaltma olarak kullanılır. Ceza makbuzu ile ceza siciline bildirilen hüküm ve kararlarda değişiklik yapan kararları gösterir.

3- Adli Sicil Kaydında Y Harfinin Anlamı : ‘’Y’’ harfi, infaz makbuzu için kısaltma olarak kullanılır. Yani cezaların, güvenlik tedbirlerinin ve hürriyeti bağlayıcı para cezalarının infaz edildiği tarihi gösterir. İnfaz makbuzunun sonundaki tarih ise kararın infaz edildiği tarihi gösterir.

Sabıka Kaydı (Sabıka Kaydı) Kimlere Yaptırılabilir?

Kural olarak bir kişinin sabıka kaydı ve arşiv bilgileri gizlidir. Bu bilgiler yetkililer tarafından açıklanamaz veya kişiye verildiği amaç dışında kullanılamaz. Sabıka Kaydı Kanunu’ndaki hükme göre, bir kişinin sabıka kaydı, kullanım amacı belirtilmek kaydıyla bizzat kendisi tarafından veya vekaletnamede özel olarak belirtilmek kaydıyla avukatı tarafından alınabilir.

Adli Sicil Kaydı (Sabıka Kaydı) Nasıl Silinir?

Sabıka kaydındaki bilgilerin silinmesi, esasen bu bilgilerin sabıka kaydı arşiv kaydına alınması anlamına gelir. Ceza veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, şikâyetin geri çekilmesi veya ceza mahkûmiyetini tüm sonuçlarıyla ortadan kaldıran etkin pişmanlık, ceza zamanaşımı süresinin dolması ve genel af halinde sabıka kaydındaki bilgiler Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından silinir ve arşiv kaydına geçirilir. Ayrıca kişinin ölümü halinde de sabıka kaydı silinir. Ancak bu gibi durumlarda silme işlemi her zaman otomatik olarak yapılmaz. Bu gibi durumlarda kişilerin dilekçe ile başvurup sabıka kaydının silinmesini talep etmeleri gerekir.

Yukarıda açıklandığı gibi sabıka kayıtları aslında sabıka kaydı ve arşiv kaydı olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Yukarıda belirtilen şartların sağlanması halinde kişinin sabıka kaydındaki bilgiler bu sistemden silinerek arşiv kaydına geçirilir. Kişinin arşiv kaydındaki bilgilerinin silinmesi ise daha teknik bir işlem gerektirmekte olup aşağıda siz değerli okuyucularımıza sunulacaktır.

Adli Sicil Arşiv Kaydı Nedir ve Nasıl Silinir?

Yukarıda kısaca belirtildiği üzere, kişilere ait sabıka kayıtları kurum tarafından veya kişilerin bizzat veya avukatları aracılığıyla yaptıkları başvurular sonucunda otomatik olarak arşiv kaydına aktarılır. Bir kişinin arşiv kaydındaki bilgilerin silinmesi, sabıka kaydına kıyasla daha teknik ve özel bir işlem gerektirir. Çünkü bir kişinin sabıka kaydındaki bilgiler tamamen silinir

a) Kişinin ölümü üzerine,

b) Anayasa’nın 76. maddesi ve Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda hak mahrumiyetine yol açan mahkûmiyetler için kaydın arşivlenmesine ilişkin şartların oluştuğu tarihten itibaren;

1. Yasaklanan hakların iadesine karar verilmesi halinde on beş yıl sonra,

2. Yasaklanan hakların iadesine karar verilmesi şartı aranmaksızın otuz yıl sonra,

c) Diğer mahkûmiyetler için kaydın arşivlenmesine ilişkin şartların oluştuğu tarihten itibaren beş yıl sonra.

Ayrıca kişinin ceza alıp işlediği suç kanunen suç olmaktan çıkarılmışsa bu mahkûmiyete ilişkin tüm kayıtlar sabıka kaydından ve arşiv kayıtlarından silinir.

Görüldüğü üzere arşiv kayıtlarının silinmesi, sabıka kaydının silinmesine göre hem daha teknik bir inceleme hem de belirli sürelerin tamamlanmasını gerektirir. Bu nedenle herkes için genel bir arşiv kaydı silme süresi yoktur. Kişinin mahkûm olduğu suçun niteliğine ve varsa bu suçla ilgili yasaklanmış haklara göre ayrı ve titiz bir inceleme yapılmalıdır.